Etiket: emin hitay

30 yılı aşan girişimcilik hayatımda, sayısız ortamda, birçok kez bu soru ile karşılaştım: Girişimcilik doğuştan gelen bir özellik mi? Yoksa sonradan mı kazanılıyor? Yanıtım her ikisi için de “Evet” olacak. Ben, temelde sahip olunan kimi özelliklerin, hayatın akışı içinde geliştiğini düşünüyorum… İnsanın içindeki inanç da tam olursa, engel tanımıyor, istediklerine bir gün, mutlaka ulaşıyor. Ben hayatım boyunca, böyle düşündüm, böyle yaşadım. Amaçlarıma ulaştım. Her girişimcinin hayata böyle bakması gerektiğini düşünüyorum.

Peki, girişimciliğin özünde ne var? Bana göre girişimcilik, insanın içindeki özgürlük duygusu ile başlıyor… Girişimci için, altyapısı hazırlanmış, kuralları belirlenmiş, rotası çizilmiş, yolun en başında “zirvesi” bilinen, hiçbir zaman kendi isteklerinize göre adım atamayacağınız, planlı ve statik bir hayat, etrafı saran kalın duvarlar gibidir. Girişimci, öncelikle yönünü kendisinin belirleyeceği bir hayatı yaşamak ister. Ama çoğunlukla diğer hayatı da dener, sonraki adımları için deneyim kazanır ya da istediğinin ne olduğundan emin olur, ardından rotasını değiştirir. Ama tabii bu söylediklerim, özgürlüğüne düşkün olan her insanın başarılı bir girişimci olacağı anlamını da taşımıyor! “Başkasının yanında çalışmaktan, her gün işe gitmekten sıkıldım, kendi işimin sahibi olmak istiyorum” demekle girişimci olunmaz. Hayata karşı rehaveti, girişimcilikle karıştırmamak gerek.

Bir girişimci, hayata karşı yüksek bir heyecana sahiptir, yeniliklerin peşindedir, yerinde duramaz. Çevresini, ülkesini, dünyayı, hayatı, tüketimi, demografik değişimi, piyasayı ve pazarı sürekli olarak merakla izler, bilgi toplar. Bunlar, çoğu zaman farkında olmadan gerçekleşir. Sürekli analiz eder. Aklı her zaman, fark edilmemiş ihtiyaçlar ve bunların nasıl işe dönüştürülebileceği üzerine çalışır. Ama burada bir parantez açalım. Girişimcinin hayatın gerçekten ne kadar içinde yaşadığı, hangi iş fikrinin, gerçekten ne kadar başarılı olacağı üzerine öngörü sahibi olması ve ayaklarının yere sağlam basması da en az bunlar kadar önemlidir. İş hayatı, heyecanı ve merakı olan, sürekli hayatla, pazar dinamikleri ile ya da toplumla örtüşmeyen iş fikirleri geliştirip başarısız olan girişimcilerle de doludur. Risk elbette alınır, ama bunun da akıllıca olması gerekir. Ben bu gruba girenleri “hayalperest/ şıpsevdi girişimciler” olarak tanımlıyorum. Onların kayıpları, heyecanları kadar büyüktür. Dolayısıyla girişimci, aynı zamanda iyi bir işadamıdır, iyi fikri bulur, doğru iş planını yapar, finansmanı, bütçesi vb. de gerçekçidir. Bunlar da fikirleri kadar değerlidir. Ya da bu konularda doğru ortağı bularak yol alma vizyonuna sahiptir.

Bu tür özelliklere sahip olan birçok insan, aynı zamanda duygusal ve romantik olabilir. Dolayısıyla kimileri bir ortakla çalışmayı ya da akıl hocasını yetersizlik gibi görebilir. Bu noktada, girişimcinin zekası kadar, “aklının” da çok önemli bir özellik olduğunun altını çizmek istiyorum. Aynı durumu, işine aşkla bağlı olan girişimcilerde de zaman zaman görürüm. İş büyür, belirli bir noktaya gelir, artık ortak olmak isteyen yatırımcı ya da işi satın almak isteyen yatırımcılar etrafınızda dolaşmaya başlar. Ama bu gruptakiler için işi o kadar değerlidir ki, karar veremez, düşünür, teklifleri yetersiz bulur, geri çevirir. Durumun farkına vardığında ise iş işten geçmiştir. Ben, girişimcinin işiyle duygusal bir bağ kurmaması gerektiğine de inanıyorum.

Diğer yandan, girişimcinin, günün her saatinde aklının bir köşesinde iş vardır. Motivasyonu yüksektir, çabuk pes etmez. Bunun yanında çok önemli bir özelliği daha vardır: İnsan ilişkileri! Bunları işe çevirmeyi başarır. Her zaman akıllı ve başarılı insanlara yönelir. Heyecanı ve azmiyle çevresinde güven yaratır. Kiminle, hangi işi yapabileceğini de bilir. İlişkilerini böyle yönetir. Aynı zamanda öğrenmeye karşı meraklıdır. Burada yalnızca akademik bir eğitimden ya da deneyim kazanmaktan da söz etmiyorum. Örneğin, insanlardan, çevresi ile yaptığı sohbetlerden, ilişkiye geçtiği her insandan bilgi toplamayı, yeni şeyler öğrenmeyi bilir. Girişimci çok çalışkandır, zor yorulur. Ama onun için, çalışkanlık, günün en önemli kısmını işin başında geçirmek demek de değildir. Daha önce de söylediğim gibi, girişimcinin, sürekli olarak, hayata karışması gerekir. Ben, tüm bunlar bir araya geldiğinde, doğru girişimci tanımının oluştuğunu düşünüyorum. Bir tanesinin eksik olması bile, sonucu etkiler…

Siz de böyle düşünüyorsanız, önünüzde hiç kimse, hiçbir şey duramaz! Yola devam etmelisiniz.

Türkiye bundan sonra nasıl büyümeli? Türkiye’nin refah seviyesini artırmak için hangi alanlara önem verilmeli?
İçinde bulunduğumuz günlerde, bu sorunun yanıtını vermek, doğrusu çok da kolay değil… Dünya ekonomisinin önemli bir değişimden geçtiğini çok konuştuk, konuşmaya devam ediyoruz… Ancak böyle bir soruya yanıt vermeden önce, değişimin sonunda, ortaya nasıl bir evrensel ekonomik modelin çıkacağının hala belirsiz olduğunu ifade etmekte yarar görüyorum… Yaklaşık 30 yıl boyunca, dünya önemli bir büyüme yaşadı. Başta ABD ekonomisinde, finansın giderek önemli bir sektör haline gelmesiyle birlikte dengeler değişti, teknoloji ve internet dünyasında yaşanan gelişmelerle imalat kan kaybetti. Bakın, verilere göre son yıllarda ABD’de finans sektörünün karlılığı diğer sektörleri geride bırakıp, tüm karlar içinde yüzde 40’lık bir seviyeye yerleşmiş. Bu durum, dünyanın diğer önemli gelişmiş ülkelerinde de geçerli oldu. Bunun karşısında üretim ve hizmet sektörleri de ağırlıklı olarak Uzak Doğu’ya yöneldi. Hızlı ve aşırı tüketim süreci de beraberinde geldi.

Bugün geldiğimiz noktada, tüketimde uzun bir süre frenleme olacağı, talep daralması yaşanacağı muhakkak… Bu son derece olağan bir durum… Yeni ekonomik ortamın yarattığı psikolojik etkiyle birlikte tüketicinin yaşadığı değişimi de düşünmek gerekiyor. Ekonomik sistemde nasıl bir gelişme olursa olsun, tüketicinin değişimini ve fiyata karşı hassasiyetini uzun bir süre hissedeceğiz. Yeni dünya düzeninde ve Türkiye’nin bu düzende alacağı pozisyonda bunların etkileri önemli olacak diye düşünüyorum.

Buradan tekrar sorunuza dönecek olursak, uzun vadede büyük resmi görmek zor. Ancak kısa vadede, öncelikle daralan talep içinde nasıl yeni iş olanakları yaratabileceğimize bakmamız gerektiğini düşünüyorum. Artık daha zor bir pazar ile karşı karşıyayız. İş dünyası açısından baktığımızda, herkesin uzman olduğu alanlarda müşteriye daha fazla yakın ilişkiye girerek, onların ihtiyaçlarını, yeni talep olanaklarını incelemesi gerekiyor. Müşteri şu an ne istiyor? Destek, verimlilik, tasarruf! Bu ihtiyaçlara cevap veren ürün ve hizmetlerle talep yaratabiliriz… Yakın geçmişte hızlı getirisi olan iş alanlarına yapılan yatırımlar ön plana çıktı. Ancak şimdi, bunlarla vakit kaybetmek yerine, uzmanlığa odaklanma zamanının geldiğini düşünüyorum.

Bunun yanında, yakınımızda olan, daha önce girilmemiş pazarlardaki ihtiyaçları da doğru okuyarak, iş hacmi yaratılabilir. Özellikle Uzak Doğu’nun, yüksek hacimli üretim standardı karşısında, hızlı ve esnek üretim modellerimizle fark yaratabiliriz. Türkiye, yakın geçmişte birçok sektörde, bu yaklaşımla önemli kazanımlar elde etti. Bundan sonra da aynı strateji ile ilerlemek gerektiğine inanıyorum. Yıllarca konuştuğumuz “KOBİ ülkesi” olarak, Türkiye, çok hızlı ve esnek hareket edebilme gücüne sahip. Ben bu konuda optimistim.

Bu büyüme modelinde ne tür renkler olmalı? Demokrasi, çevrecilik, insan hakları, çoğulculuk, Avrupa Birliği, vb. hangileri daha fazla ön plana çıkmalı? Türkiye büyürken nelerden vazgeçmemeli?
Türkiye, gelişme süreci devam eden bir ülke… Dolayısıyla AB, çevrecilik, insan hakları, eğitim, azınlık sorunları, sağlık gibi birçok temel konuda önemli adımlar atıldı ve aynı kararlılıkla devam edilmesi gerekiyor. Ancak bu noktada, AB’ye katılımın “ekonomik” yararlarından öte, uygarlaşma yolundaki bir dönüm noktası, bir araç olarak görülmesi gerektiğini düşünüyorum. Biz bu alanda yol kat ettik ancak son dönemde ilerleme kaydedemedik… Bu önemli konu, ekonomik krizle birlikte hızla gündemden düştü. Türkiye’nin gelişmek için önemli bir yol almasını sağlayacak olan reformların çoğu, AB’nin önümüze koyduğu yol haritası ile bire bir örtüşüyor… Gerek Hükümet, gerekse iş dünyasının bu yöndeki gündemini önümüzdeki günlerde yeniden masaya yatırması gerekiyor. Eğitim sisteminde de reformlara ihtiyaç var. Öncelikle, her yıl, üniversite sınavına başvuran 1 milyon 700 bini aşkın adaydan, yalnızca yaklaşık iki yüz bin kişinin eğitime hak kazanması bizim gelişme yolunda kanayan yaramızdır. Yıllardır konuşulan, üniversite eğitiminde ve uzmanlık alanlarında yeniden yapılanmanın öncelikli olarak devreye alınması da kritik bir önem taşıyor.

Böyle bir genç nüfusa ve potansiyele sahip bin ülkenin, insan kaynağını eğitimin kapısından çevirmesi, içeri girenler için ise güncel ve ihtiyaçlara yönelik bir uzmanlık doğrultusunda eğitim yatırımı yapamaması geleceğimiz için büyük bir kayıp. Diğer yandan, her gün yeni iş alanları doğarken, mesleki eğitimlerin bu kadar zayıf kalması da ayrı bir sorun. Bununla birlikte, üniversite eğitiminde ilk iki yılda genel derslerin alınmasından sonra uzmanlık alanının seçilmesi yönünde, Cumhurbaşkanının verdiği desteği çok olumlu bir gelişme olarak görüyorum. Umuyorum ki yeni adımlar da gelecektir. Sağlık reformunun hayata geçmesi ve bu yöndeki hızlı gelişmeler, çok olumlu bulduğum ve gelişmemiz adına kısa-orta-uzun vadede sonuçlarını göreceğimiz dönümlerimizden biri olacak. Şunu da ifade etmeden geçemeyeceğim: Bana kalırsa, sigara yasağı da bu yönde atılmış, bizi gelişmiş ülke çizgisine yaklaştıran, çok radikal ve önemli bir adımdı! Bu yöndeki kararlılığın da istikrarla devam etmesi gerekiyor.

Son olarak, Türkiye büyürken ve gelişirken, Kürt sorununu da çözmelidir diye düşünüyorum. Bu konuda, sonuca merkezde alınan güçlü kararlar ve uygulamalar ile ulaşabiliriz…

Türkiye’nin son yılların moda deyişiyle sürdürülebilir büyümesinin önündeki yapısal engelleri sizce neler?
Kapitalist sistemde, devlet kendi işadamlarını yaratır ve girişimin önünü açar… Ancak Türkiye’de özellikle hızlı liberalleşme sürecinde bu durum, ne yazık ki belli kesimlerin daha çok zenginleşmesine ve ülke kaynaklarının kötü amaçlı kullanımına yol açtı, toplum da bu durumdan önemli bir zarar gördü… Güçlü bir yapısal yaklaşımla, değer yaratmak isteyen işadamlarının önlerinin açılması gerekiyor. İlişkilere dayalı iş yapma döneminin artık kapanması gerekiyor. Aksi taktirde, gelişme de söz konusu olamaz, istihdam da yaratılamaz, toplumsal refahtan da söz edilemez…

İş dünyasında, yatırımın önünü açan teşvikler ve yapısal düzenlemelerin, nasıl büyük bir etki yarattığını hep birlikte görüyoruz. Geçmişte bu açıdan çok zaman kaybettik. Hız kesmeden, her alanda bu duyarlılığın devam etmesi, engellerin kaldırılması da çok kritik bir önem taşıyor.

Ailenizde sizden önce girişimciler var mıydı? Siz ailenin ilk girişimci ismi mi oldunuz? Ailenizde girişimcilerin olması sizin girişimci olmanızı ne yönde etkiledi, girişimciliğinize ne tür katkılar sağladı?
Rahmetli babam Eyüp Hitay, uzun yıllar boyunca Sultanhamam’da ticaretle uğraştı. O dönemde Sultanhamam, tekstil ticaretinin en önemli merkezlerinden biriydi. Kendisi de işinde başarılı, saygın ve deneyimli bir tüccardı. Bugünden o yıllara baktığımızda, girişimcilik de elbette farklıydı. Bugün olduğu gibi, büyük hedefleri olan, büyümek, dünyaya açılmak vb. isteyen girişimci sayısı da azdı… Babam da daha mütevazı yaşayan, iş konusunda büyük hedefleri olmayan bir işadamıydı. Biz beş kardeştik. Ailede benim dışımda girişimci olmayı seçen başka kimse olmadı. Fakat yaşadığımız talihsiz bir olayın, beni girişimciliğe daha erken yönlendirdiğini söyleyebilirim. İzmir’de üniversite eğitimim devam ederken, babamı ani bir şekilde kaybettik. Ben de o dönemdeki ekonomik koşullar nedeniyle 19 yaşında çalışmaya başladım. Üniversite hayatım boyunca, Ege Üniversitesi Hesap Bilimleri Enstitüsü’nde (Şimdi Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü) sistem operatörü olarak, 3 yıl çalıştım. Bu erken deneyim, hayatımda ne yapmak, nerede olmak istediğim konusunda ufkumu açtı. İlk şirketimi kurduğumda, 22 yaşındaydım.

Sizi kendi işinizi kurmaya iten ana motivasyon kaynaklarınız neydi? (Patron olmak, daha iyi bir gelir elde etmek, hayallerinizi gerçekleştirmek vs)
Ben, hiçbir zaman, bir yere bağlı olarak yaşamak istemedim, özgürlüğü tercih ettim. Bunun bana göre olmadığını çok erken gördüm. İyi bir kariyer, iyi bir gelir, kuralları baştan, başkaları tarafından çizilmiş bir hayat… Bunlar hiçbir zaman beni motive etmedi. Kısa süren ilk işimden istifa ederken, aklımda ne iş yapacağım konusunda bir fikir yoktu. Birikimim de yoktu. Ama kendime güveniyordum. Ben fırsatları görmeyi, üzerine gitmeyi, sıfırdan bir işi inşa etmeyi, büyütmeyi, zorluklarla mücadele etmeyi seviyorum. Standart bir düzende, standart bir işle meşgul olamam. 30 yıl önce de düşüncelerim böyleydi. Bugün de aynı… Uzun yıllar boyunca, aynı şirketleri yönetmeyi de sevmem, bu bana heyecan vermiyor. Bu nedenle hayatım boyunca, girişimciliği ön planda tuttum. Yeni işler kurdum, onlara yatırım yaptım, risk aldım, büyüttüm ve değerli hale geldiklerinde de sattım. Şirketlerimle hiçbir zaman duygusal bir bağ kurmadım. Doğru zamanda, doğru yatırımlar yapmayı tercih ettim. Bugün de kurumsal girişim sermayesi alanında faaliyet göstermemizin nedeni tamamen budur.

Eğitim durumunuz nedir? Okul hayatınız boyunca nasıl bir öğrenciydiniz?
Ben Kabataş Erkek Lisesi’nden sonra Ege Üniversitesi İşletme Fakültesi Pazarlama Bölümü’nde okudum. Lisedeyken en yüksek notları alan öğrencilerden biri değildim, ders çalışmayı çok sevdiğim söylenemezdi. Ama iyi öğrencilerden biriydim, her şeyi derste dinler ve öğrenirdim. Biraz haşarılık da vardı tabii… Hatta derste bir öğretmenimize yaptığım küçük bir şaka nedeniyle son sınıfta bütünlemeye kaldım. Nasıl olsa bir yıl daha okuyacağım diye düşünerek, üniversite sınavını ciddiye almadan girdim ve Ege Üniversitesi’ni kazandım. O sırada MEB tarihinde ilk kez bir af çıkardı ve ben mezun oldum… Bu kez ‘Bir yıl okur, İzmir’de akrabalarımızın yanında biraz vakit geçirir, tekrar sınava girer, Boğaziçi Üniversitesi’ni kazanırım’ diye düşünüyordum. Babamı erken kaybedince tüm planlarım değişti… Üniversite eğitimim sırasında ise üstün başarı gösterdim, çok çalıştım, okulu erken bitirdim.

Girişimci olmadan önce profesyonel çalışma hayatında yer aldınız mı, aldıysanız kaç yıl yer aldınız?
Üniversite eğitimim sırasında, 1976’da sistem operatörü olarak bilişim sektörüne adım attım.
Bilişimin geleceğin sektörü olduğunu düşürüyordum. Artık bir devlet memuruydum. Sabah okula gidiyor, öğleden sonra işe gidip gece yarısına kadar çalışıyordum. Derslerimde de çok başarılıydım. Çoğu dersten sınavlarda A alarak 2,5 yılda, kredi sistemi olan okulumuzdan mezun olacak seviyeye geldim. Fakat tez ve devrim tarihi için 1,5 yıl beklemem gerekiyordu. Bu 1,5 yılı farklı programlama dillerini öğrenerek geçirdim. Beni Ankara ve İstanbul’a kurslara gönderdiler, sertifikalar aldım. Deli gibi çalışıyordum, öğrenmeyi çok istiyordum.
İzmir’den İstanbul’a döndükten sonra, Silkar Holding’e bağlı Silkar Elektronik Bilgi İşlem Merkezi’nde (SEBİM) çalışmaya başladım. Bu şirket, hem Silkar Holding’e bilgi işlem konusunda destek veriyor hem de başka şirketlere servis büro tarzında hizmet veriyordu. Tabii o zaman yapılan işler, bugünkülerle kıyaslanamaz; muhasebe kayıtları, defterlerin bilgisayara geçirilmesi, bilgisayardan print alınması, bordroların basılması vb. Aldığım ilk iş Basf-Sümerbank projesiydi. Bir yıla yakın çalıştım ve projeyi bitirdim. Sonra ikinci projeyi verdiler, ama ben onlara cevap olarak istifa edeceğimi söyledim. Hangi alanda, ne yapacağımı bilmesem de girişimci olmak istiyordum.

Profesyonel hayatta edindiğiniz deneyimler işinizi kurmanızda size nasıl yardımcı oldu?
Dört yıllık kariyer, her şeyden önce, 22 yaşına geldiğimde hayattan ne beklediğim konusunda çok net bir fikre sahip olmamı sağladı. Ben, girişimci olmak isteyen herkesin, öncelikle kısa bir süre de olsa profesyonel hayatta deneyim sahibi olması gerektiğini düşünüyorum. Bu, girişimcilik döneminde yapacağınız hata risklerini azaltan, çok önemli bir süreç… Kendinizi daha iyi tanıyorsunuz. Doğru bir yerde, doğru insanların yanındaysanız, vizyonunuzu güçlendiriyorsunuz.

Bugünkü işinizden önce kaç iş kurdunuz?
Teknoloji Holding bünyesinde, Türkiye’de kendi alanında pazar açan, yeni bir sektör yaratan pek çok iş fikrini hayata geçirdik, büyüttük… Bazıları çok başarılı oldu. Bazıları deneme niteliğindeydi, riskleri ya da pazar koşullarındaki olumsuzlukları gördüğümüzde vazgeçtik…

Bunlardan ilki barkod sistemlerini Türkiye ile tanıştırdığımız Exim oldu. 1988’de Türkiye’de PC bile henüz tanınırken, dünyada yeni gelişmeye başlayan bir sektörü Türkiye’de ilk kez biz hayata geçirdik. Bu niş bir alandı ve çok hızlı büyüdük. Exim ile şirketleri, depo otomasyonu, mobil satış, dağıtım otomasyonu gibi uygulamalarla tanıştırdık. İlerleyen yıllarda, Exim’de sattığımız tüm donanım ürünlerinin servis, bakım ve kurulum gibi hizmetlerini departman yapısından çıkararak, Teknoser’i kurduk. Teknoser, daha sonra Türkiye’nin en geniş ağa sahip, en büyük servis şirketlerinden biri oldu. Ardından, ödeme sistemlerinde dünyanın en büyük şirketlerinden biri olan Ingenico’nun Türkiye distribütörlüğünü aldık ve Planet’i kurduk. Kredi kartı pazarının büyüyecek olması, bizim önceden gördüğümüz ve yatırım yaptığımız bir işi yarattı. Mobil POS gibi uygulamaları Türkiye’de ilk kez biz uyguladık. Yazılım ve Ar-Ge tarafımız güçlendirdik… POS konusunda, Türkiye’nin en büyük şirketi olan Planet böyle büyüdü…

Türkiye’de hayata geçirdiğimiz en önemli projelerden biri de hiç farklı kuşkusuz, İddaa oyunu oldu. Bu fırsatı gördük, Türkiye’de hayata geçirmek için, yanımıza bu konuda dünyanın en hızlı büyüyen ve en başarılı şirketlerinden olan Yunanlı Intralot’u ve Çukurova Holding’i aldık. Teknoloji Holding’in yüzde 20, Intralot’un yüzde 25 ve Turktel’in yüzde 55′lik ortaklığıyla 2002′de İnteltek kuruldu. Cirosu milyar dolarlara ulaşan bir iş doğdu.

Daha sonra, İnteltek’teki hisselerimizi ve Planet’i doğru zamanda, iyi bir değer ile satarak, girişimciliğe devam ettim. Hitay Yatırım Holding çatısı altında, Arena Faktoring’i kurduk. Türkiye’nin ilk izinli pazarlama sitesi Napolyon’u, Türkiye’nin en büyük online araştırma şirketi DORinsight’ı kurduk. Türkiye’nin ilk resmi online spor ve bahis platformu Bilyoner.com’da da hissedarlığım devam ediyor. Türkiye’nin lider saha servis şirketi Teknoser de bünyemizde faaliyetlerine devam ediyor.

İlk işinizi kurduğunuzda hedefleriniz hayalleriniz nelerdi? Ekonomik olarak nasıl bir durumdaydınız?
İlk iş kurarken, hayalim elbette büyümekti. Kendime güveniyordum ve bunu yapabileceğimi biliyordum. Kolay olmayacağını da biliyordum. Cebimde sermaye de yoktu. Sıfırdan başladım. Kendime inandım. En önemlisi de bu…

Sizce size başarıyı getiren hangi özellikleriniz oldu? Başarıyı getiren karakter özelliklerinizin yanında hangi gelişmeler oldu? Sadece birkaç kelimeyle özetlemeniz de yeterli olacaktır… 
Dünyaya açık yaşamak, değişimi izlemek, onun içinde olmak, güçlü ve kararlı durmak, mücadele etmek, kendine inanmak… Girişimcilik, her şeyin mucizevi bir şekilde başarıya ulaştığı öyküler değildir. Ama onları okurken, böyle bir duyguya kapılırız… Herşeye sıfırdan başlamanın, adım adım ilerlemenin, aynı zamanda büyük zorlukları vardır. Bunlara karşı motivasyonunuz hep yüksek olacak! Ben, her zaman, her koşulda motivasyonumu yüksek tuttum. Daima kendime inandım. Bir de yerimde durmayı hiç sevmedim. Her zaman dünyayı takip ettim, sürdürülebilir işlere yatırım yaptım, gelecek görmediklerimden uzaklaştım. İşimle duygusal bağ kurmadım, gerçekçi davrandım. Şirketlerim en yüksek değere ulaştığında, doğru zamanlarda sattım. Elbette hatalarım da oldu. Ama bugün geriye dönüp baktığımda, geldiğim noktayı düşündüğümde, doğrularımın yanlışlarımdan çok daha fazla olduğunu görüyorum.